Dünya günü, günümüzde 24 saat uzunluğunda olan bir dönemi ifade eder. Ancak, bu süreç aslında daha uzun olabilirdi ve Güneş’in bunu neden daha da uzatmadığı bir merak konusu olabilir. İşte bu ilginç konunun açıklaması:
Günün Kısalma Süreci
Yaklaşık 4,5 milyar yıl önce, Ay büyük bir etkileşim sonucunda Dünya’ya yakın bir konumdaydı ve bu nedenle Dünya daha hızlı dönüyordu. Günümüzden farklı olarak, bir gün o zamanlar yaklaşık 10 saat sürüyordu. Ancak, Ay yavaş yavaş uzaklaşmaya başladı ve Dünya’nın dönüş hızını yavaşlatmaya başladı.
Bugün, Ay’ın uzaklaşma hızı yılda yaklaşık 1,49 inç (3,78 santimetre) olarak ölçülmektedir. Bu, Dünya’nın bir gün süresince 60 saat yavaşlaması gerektiği anlamına gelir. Ancak burada ilginç bir durum ortaya çıkıyor. Dünya gününün uzunluğunu neden Ay gelgitleriyle yavaşlama süreci dengelemiyor?
Termal Gelgitlerin Etkisi
Toronto Üniversitesi ve Bordeaux Üniversitesi’nden gökbilimciler, bu soruya cevap bulmuş durumda. Dünya atmosferinde meydana gelen termal gelgitler ile Ay’ın yerçekimi gelgitleri arasındaki denge, Dünya’nın gününün uzunluğunu 24 saat olarak koruyor.
Ay’ın yerçekimi Dünya’nın okyanuslarını çeker ve bu, Dünya’nın çıkıntı yapan okyanus dalgasını Ay’ı takip ederken oluşturur. Bu çıkıntıda daha fazla kütlenin olması, Ay’ın yerçekiminin etkisini artırır ve okyanus çıkıntısı ile deniz tabanı arasındaki sürtünmenin etkisiyle birleşerek Dünya’nın dönüşünü yaklaşık her yüzyılda 1,7 milisaniye yavaşlatır.
Ancak, atmosferdeki termal gelgitlerin etkisi de devreye girer. Atmosfer, termal dalgaların hızını kontrol eden bir sıcaklık düzenleyicisi gibidir. Sıcaklık arttıkça atmosfer şişer ve başka bir çıkıntı oluşturur.
Toronto Üniversitesi’ndeki Kanada Teorik Astrofizik Enstitüsü’nden Norman Murray, “Güneş ışığı aynı tür çıkıntıları atmosferde oluşturur” diyor. “Güneş’in yerçekimi, bu atmosferik çıkıntıları çekerek Dünya’da bir tork üretir, ancak Dünya’nın dönüşünü yavaşlatmak yerine hızlandırır.”
Termal Gelgitlerin Etkisiyle Dengelenme
Dünya tarihinin çoğu boyunca, Ay’ın gelgitleri termal gelgitlerden çok daha güçlüydü ve bu Dünya’nın dönüşünü yavaşlatıyordu. Ancak, atmosferdeki termal gelgitler ile Ay’ın gelgitlerinin birbirine denk geldiği bir döneme kadar bu durum değişti.
Jeolojik kanıtlar, yaklaşık 2,2 milyar ila 600 milyon yıl önce atmosferdeki termal gelgitlerin gücünün arttığını gösteriyor. Buzullaşma eksikliği bu dönemdeki artışı destekleyen kanıtlardan biridir. Termal gelgitler Dünya’nın dönüşüyle rezonansa girdiğinde daha da büyüdü ve Ay’ın yerçekimi gelgitleriyle etkisi dengelemeye başladı.
Yaklaşık 2,2 milyar yıl önce, termal gelgitler Dünya’yı yaklaşık 10 saatlik bir süre içinde tam bir tur yapacak şekilde dönüştürmeye başladı. Yani, termal gelgitler, Dünya’nın kendi ekseni etrafında iki kez dönmesi için gereken süreyi tamamladı, bu da 2:1 bir rezonans durumuna işaret eder. Bu rezonans termal gelgitleri güçlendirdi ve atmosferik çıkıntılar daha da büyüdü, bu da Güneş’in çekimiyle Ay’ınkinin önemli ölçüde karşılaştırılabilir hale gelmesini sağladı.
Sonuç olarak, Dünya’nın dönüşünün Ay’ın gelgitleriyle yavaşlaması, termal gelgitlerin neden olduğu hızlanmayla dengelenmeye başladı. Bu dönemde, Dünya’nın gün uzunluğu sürekli yavaşlamak yerine 19,5 saat olarak sabit kaldı.
Ancak bu durum sabit değildir. Son ölçümler, Dünya’nın dönüşünün hafifçe hızlandığını gösteriyor. Uzun vadede, iklim değişikliği termal gelgitleri gezegenin dönüşüyle senkronize olmaktan uzaklaştırabilir ve bu da Ay’ın gelgitlerinin Dünya’yı daha da yavaşlatma etkisini artırabilir.
Küresel ısınma ile Dünya’nın sıcaklığı arttıkça, bu rezonans frekansını yukarı taşırız ve atmosferimizi rezonanstan uzaklaştırırız. Sonuç olarak, Güneş’ten gelen tork azalır ve günün uzunluğu, normalde olduğundan daha hızlı bir şekilde uzar.
Bu bulgular, gezegenimizin karmaşık etkileşimleriyle ilgili daha fazla anlayış sağlar. Dünya’nın dönüş hızının nasıl dengeye geldiğini anlamak, evrenin işleyişi hakkında daha derin bir kavrayış sunar ve gelecekteki araştırmalar ve gözlemlerle bu sürecin nasıl değiştiğini daha iyi anlamamıza yardımcı olur.
Kaynak: https://www.space.com/how-sun-kept-earth-day-24-hours-long
